Datering van Simplex fietsen tot 1953

Zoals aangekondigd volgt hier de stand van zaken wat betreft de datering van Simplex-fietsen van voor de fusie met Locomotief in 1952. Voor zover dit toerfietsen zijn (wielmaat 28 x 1 1/2) staat het framenummer hierbij altijd links op de zadellug, van onder naar boven geschreven.

De informatie is gebaseerd op 88 in de fietsendatabank geregistreerde fietsen, facturen van dr. J. de Zeeuw, J. van Laarhoven en fietsmuseum Velorama en op oude Simplex-folders.

Datering aan de hand van het framenummer

Hierbij moet onderscheid worden gemaakt tussen verschillende nummerseries die gelijktijdig werden gebruikt.

ABC-nummers

Framenummers met in het begin een letter (dit is in bijna alle gevallen een A, B of C) en daarachter maximaal vijf cijfers slaan, voor zover na te gaan, altijd op de periode 1950 tot en met 1954.

Zescijferige nummers

Het oudste gedateerde zescijferige framenummer is 101.031 uit 1931. Daarna volgt nummer 148.193 uit 1934 en nog achttien andere, keurig oplopende nummers met als laatste het nummer 460.022 uit 1949. Het is niet duidelijk of deze serie aansluit op een eventuele serie bestaande uit vijf cijfers van vóór 1931. Ook zijn er framenummers van net boven de 500.000 en de 600.000 uit respectievelijk 1948 en 1950. Deze zijn echter veel zeldzamer dan de lagere nummers.

Als we alleen de genoemde twintig gedateerde nummers bekijken en daarbij nog rekening houden met de produktiecijfers van het CBS voor de gehele branche in de jaren dertig en veertig, levert dit de volgende schatting op. (Dit komt ongeveer overeen met de grafiek uit "de oude fiets", no. 1998/5, maar is nu iets nauwkeuriger.)

1931	100.000 - 112.000
1932	112.000 - 126.000
1933	126.000 - 145.000
1934	145.000 - 167.000
1935	167.000 - 193.000
1936	193.000 - 220.000
1937	220.000 - 247.000
1938	247.000 - 275.000
1939	275.000 - 305.000
1940	305.000 - 330.000
1941	330.000 - 348.000
1942	348.000 - 355.000
1943	355.000 - 356.000
1945	356.000 - 360.000
1946	360.000 - 375.000
1947	375.000 - 400.000
1948	400.000 - 425.000
1949	425.000 - 460.000

Nummers met vijf of minder cijfers

Bij deze nummers heerst de meeste onduidelijkheid, omdat binnen deze serie geen volgorde te herkennen is. De nummers kunnen uit gewone (6 mm hoge) of grote (8 mm hoge) cijfers bestaan, maar ook dit biedt tot nu toe geen aanknopingspunten.

Lage nummers (met name nummers tot 20.000) komen vaker voor dan hogere. Er is dus zeer waarschijnlijk meerdere keren van dezelfde nummers gebruik gemaakt. Veel van de lage nummers slaan op begin jaren vijftig, maar zelfs binnen deze groep nummers is de volgorde niet oplopend. Bij de datering van deze fietsen moet dus vooral op kenmerken af worden gegaan. In sommige gevallen kan het iets opleveren, om daarnaast te kijken of er in de fietsendatabank een gedateerd framenummer te vinden is, dat zeer dicht in de buurt van het te dateren nummer ligt.

Samenvatting

Hiernaast is de verdeling van de in totaal 119 Simplex-nummers weergegeven, die mij bekend zijn. Dit weerspiegelt de verhoudingen onder de nu nog overgebleven fietsen. Onder de ooit geproduceerde fietsen zullen duidelijk minder ABC-nummers en meer vijfcijferige nummers zijn.

De grafiek geeft aan dat tweederde van de overgebleven Simplex-fietsen redelijk goed aan de hand van het framenummer kan worden gedateerd.

* daarvan 5 nummers boven 500.000

Datering aan de hand van kenmerken

De informatie hieronder komt voort uit enerzijds het vergelijken van oude Simplex-folders en anderzijds het vergelijken van kenmerken van Simplex-fietsen. Daarbij is geen rekening gehouden met speciale modellen (zoals tandems, transportfietsen, racefietsen).

Framematen

Uit de beschikbare oude folders blijkt dat de gewone Simplex-fietsen in de volgende framehoogtes werden aangeboden.

framehoogtes in mm
jaar	dames	heren
1903	520/560/600	580/640/700
1912-1925 (minimaal)	520/560/600	580/620/680
1928-1931	520/560/600/635
1932-1953	520/580/620

Ook het Simplex kruisframe is (vanaf 1935 tot minimaal 1941) in de hoogtes 580/620/680 aangeboden, in de folders van 1951 en 1953 echter alleen nog maar in 620 mm.

Bij damesfietsen (omafietsen) met 560 mm dan wel 580 mm frame is de balhoofdbuis tot de oorlog 270 tot 280 mm lang, daarna 250 mm.

Bij oude Simplex-herenfietsen blijkt dat deze een bovenbuislengte van 600 mm hadden, terwijl dit ergens rond het midden van de jaren '20 veranderde in 620 mm.

Speciale uitvoeringen en modellen

In 1921 (of eventueel in 1922) verschijnt in de folders voor het eerst een Simplex Transportrijwiel.

Op de met glimmende chroomverf bedrukte kaft van de Simplex-folder uit 1931 staat trots vermeld: "Chroom Rijwielen". Vanaf dit jaar biedt Simplex, net als de andere grote rijwielfabrieken, naast zwart geëmailleerde en vernikkelde uitvoeringen ook fietsen met verchroomde onderdelen zoals stuur, naven ezv.

In 1935 werd het Simplex kruisframe geïntroduceerd, dat tot 1957 werd gemaakt. Rond de eeuwwisseling verkocht Simplex al een model kruisframe zoals dat van Gazelle.

In 1937 kwam Simplex met een nieuwe tandem, nadat al in 1898 tandems in diverse uitvoeringen werden aangeboden.

De noviteiten in de folder van 1953 zijn de Simplex zweeffiets en de damestoerfiets met parallelle buizen.

Simplex Cycloïde trommelremnaaf uit 1937
met freewheel en dubbelwandige trommel (no. 2 + 3)

Simplex trommelrem

Simplex heeft vanaf ca. 1927 tot 1969 eigen trommelremnaven gemaakt (te herkennen aan de vier dikke klinknagels aan de buitenkant van de trommel).

Een aantal jaren (vanaf 1936 of 1937 en waarschijnlijk niet langer dan tot de oorlog) waren de trommels dubbelwandig: op de binnentrommel werkt de rem, aan de buitentrommel zit de flens voor de spaken, "zoodat de spaak-spanning en de spaak-reparaties geen invloed kunnen hebben op den remtrommel en dezen niet kunnen vervormen". Bij deze trommelremnaven is de buitendiameter van de trommel 100 mm; bij de latere trommelremnaven is dit 96 mm. Oudere trommelremnaven (tot 1936) zijn aan de sikkelvormige hefboom te herkennen, tegenover de rechte hefboom van daarna.

Balhoofdlugs

De balhoofdlugs met verdikking werden bij gewone heren- en damesfietsen tot 1931 gebruikt. Bij de kruisframes vond ik deze lugs tot 1941 en niet meer vanaf 1948.

Cycloïde trapas met 3-poot kettingblad
en smeernippel op de bracket

Trapas

De Simplex Cycloïde trapassen en de Thompson 38 mm trapassen werden deels met smeernippel op de bracket uitgevoerd. Voor de Cycloïde trapassen was dit tot 1929 of 1930 het geval. Bij Thompson zat er minimaal tot en met 1932 een smeernippel met een klepje op de bracket, daarna was dit een smeernippel die door een kogeltje wordt afgesloten, en waarschijnlijk ergens in de oorlog stopte men helemaal met het aanbrengen van een smeernippel op de bracket.

Bij alle Cycloïde trapassen die ik tegenkwam (vanaf de jaren twintig) waren de stofkappen ingeschroefd en dus voorzien van twee gaatjes voor een sleutel, met uitzondering van twee fietsen uit 1936. Deze hadden ingeperste stofkappen zonder gaatjes.

Typisch voor oude Simplex-fietsen is het hiernaast afgebeelde 3-poot kettingblad. Dit kwam ik vier keer bij fietsen van 1931 en ouder tegen, maar ook al op een afbeelding van een Simplex kruisframe uit 1903.

Overig

Het Simplex remstangenstuur met binnenin lopende stangen en de achter (in plaats van voor) de voorvork geplaatste velgtrekremmen worden voor het laatst in de folder van 1932 geprezen en zijn waarschijnlijk niet veel langer gemaakt.

Simplex gebruikte tot in de jaren vijftig spatbordstangen van dun, massief ijzerdraad. Deze bestonden tot waarschijnlijk 1948 uit twee losse helften die bij het spatbord met behulp van een strip werden aangeschroefd.

Slotopmerking

Voor de hulp bij het vergaren van informatie wil ik de clubleden bedanken, die de moeite hebben genomen om hun Simplex-fietsen voor de fietsendatabank op te geven. J. van Laarhoven en J. Stuurman hebben bovendien zeer nuttige "papieren" informatie bijgedragen. Dank ook aan de bibliotheek van fietsmuseum Velorama, die een grote schat aan informatie herbergt.

Groot is ook het aantal leden die niet hebben gereageerd. Ik wil daarom mensen die met behulp van dit artikel hun Simplex-fiets ongeveer kunnen dateren, vragen de bijbehorende informatie alsnog aan mij door te geven.

Last update: 13-09-2005