 |
Voornaaf
(zonder trommelrem)
Hiernaast twee vooroorlogse voorwielnaven met vaste groefkogellagers voor
de "Cycloïde"-fietsen van Simplex.
|
groefkogellagers, met
ingeschroefde stofkap (fiets van ca. 1925 - 1930)
|
groefkogellagers, met
ingeperste stofkap (fiets van 1936)
|
|
Ook bij de gewone
voornaven met cup-en-cone lagers (voor b.v. de "Neo"-fietsen) is
er verschil. Naast de twee hier weergegeven versies zijn er nog meerdere
andere.
|
cup-en-cone lagers, recht
doorlopende naafhuls, met smeernippel (fiets van 1933)
|
cup-en-cone lagers, slanke naafhuls,
karakteristieke vorm van de cups (jaren '50)
|
Trommelremnaaf
Simplex monteerde vanaf ca. 1927 trommelremnaven op fietsen. Het oudste
mij bekende model is hier afgebeeld. De draaias waar de remhevel op
gemonteerd is, is onwrikbaar met de ankerplaat verbonden - op deze plek
gaat het bij latere trommelremnaven van andere fabrikanten nog weleens mis.
|
trommelremnaaf
(achterwiel), jaren '20 tot 1936
|
dezelfde naaf, loodzwaar
en oerdegelijk
|
Het opvolgermodel
van de trommelremnaaf hierboven. Betere afdichting van de ankerplaat,
vereenvoudigde constructie van de remhevel, nog steeds zwaar en degelijk.
|
trommelremnaaf
(achterwiel), voor het eerst afgebeeld in de Simplex-catalogus van 1937, vermoedelijk tot
in de oorlog geproduceerd
|
dezelfde naaf
|
Trapas
De Cycloïde-trapassen met groefkogellagers zijn decennialang zonder
noemenswaardige wijzigingen aan de buitenkant gemaakt. Meestal geen smeernippel,
en een ingeschroefde, verchroomde stofkap (in het linker
voorbeeld echter in zwarte wind-en-weer uitvoering, typisch
jaren '30, relatief zeldzaam). Rechts een trapas met ingeperste stofkap, iets wat
Simplex maar korte tijd deed.
|
groefkogellagers, met
ingeschroefde stofkap (minimaal jaren '30 tot jaren '60)
|
groefkogellagers, met
ingeperste stofkap (fiets van 1936)
|
| Een
Cycloïde-trapas in gedemonteerde staat: ringvormige borgmoer (helemaal
links), in de bracket geschroefde, grote stofkappen, twee vaste
kogellagerringen en in het midden een blikken stofbus tegen vuil dat
binnen door het frame in de bracket zou kunnen dringen. De kogellagers
zitten vast in de bracket geperst, de passing op de as is een lossere
overgangspassing.
|
Cycloïde-trapas compleet
|
Cycloïde-trapas deels
gedemonteerd
|
Alles
wat op de as zit, volledig gedemonteerd (linker foto). Op de as zit alles
in axiale richting opgesloten: rechts een vaste aanslag op de as, tussen
de kogellagers een afstandbus en links een borgmoer op de as (met rechter
schroefdraad). Aan de buitenkant, dus in de bracket, worden de kogellagers
niet door een aanslag maar gewoon door de vaste passing op hun plaats
gehouden.
Belangrijk om te weten bij
de demontage: de grote stofkap aan de linkerkant heeft gewone rechter
schroefdraad, de stofkap rechts (kettingkant) heeft linker schroefdraad.
|
Cycloïde-trapas volledig
gedemonteerd
(klik op de afbeelding om deze te vergroten)
|
tekening van de Cycloïde-trapas
(klik op de afbeelding om deze te vergroten)
|
De goedkopere
modellen hadden een Thompson-trapas (cup-en-cone) met 38mm-cups. Er
zit verschil in de smeernippel (klepje, kogeltje, geen) en in de
bevestiging van de stofkap aan de linkerkant. Deze kan opgeperst zijn
(niet meedraaiend bij het rijden) of op de as zitten (wel meedraaiend).
|
Thompson trapas opgeperste
stofkap (tot 1953) met
verzonken kogelsmeernippel
|
Thompson trapas met
meedraaiende stofkap (vanaf 1953), altijd zonder smeernippel. Het verschil
is op de foto vrijwel niet te zien.
|
| Nu nog een reeks
afbeeldingen van Simplex Thompson-trapassen met de kleine constructieve
wijzigingen in de loop van de tijd. De as hiernaast dateert uit de jaren
'20. De cups hebben een fraai geslepen buitenkant. De stofkappen worden in
de cups geschroefd. Conussen en as zijn met ingeslagen letters gekenmerkt.
|
 |
| De jaren
'30-versie (tot begin jaren '50 gemonteerd) van deze Simplex-trapas heeft
nog steeds geslepen trapascups. De conussen hebben een andere vorm en
vooral de stofafdichting is gewijzigd: de stofkappen zijn nu van dun blik
en worden op de rand van de cups geperst.
|
 |
| Het eerste type
ná 1953. Het grootste verschil is het feit dat de linker stofkap nu
meedraaiend is. Hij zit dus op de as en valt over de rand van de bracket
heen i.p.v. op de stilstaande cup ingeperst te zijn. Door deze wijziging
wordt de stof- en waterafdichting verbeterd. De cups zijn nu aan de
buitenkant alleen gedraaid, het slijpen bleef achterwege.
|
 |
Bij deze versie
zijn de cups niet meer gedraaid maar geperst (wordt door sommigen als
minder nauwkeurig beschouwd). Bovendien is de "bodem" van de cups nu bolvormig
i.p.v. rechthoekig. De kogels lopen op deze wijze nog maar op één baan
in de cup, vroeger raakten ze de cup op twee punten (axiaal en radiaal),
wat minder slijtage betekent. Maar in de praktijk zijn het toch de conen
die eerst slijten.
Ook de rechter stofkap is gewijzigd, en daardoor ook de rechter
conus.
|
 |
| Nu zitten we in de
periode dat Simplex door Gazelle is overgenomen. De 38mm
Thompson-trapassen worden in de jaren '70 bij bijna alle modellen
van Gazelle, Locomotief, Simplex en Juncker gemonteerd. De kwaliteit
blijft dalen. De rechter stofkap is komen te vervallen, de buitendiameter
van de rechter conus is derhalve groter en de spleet waardoor vuil binnen
kan dringen ook (grotere omtrek). De cups zijn wat materiaalbesparender
gevormd en de mooie linker borgmoer is een lelijk dun dingetje geworden
dat bij te vast aandraaien sneller doordraait (schroefdraad kapot).
|
 |
| Nog een kleine
wijziging in het laatste jaar dat Gazelle deze trapassen heeft gemonteerd,
dus vóór de standaard afmontage van alle fietsen met groefkogellagers:
bij de rechter conus wordt ook nog wat materiaal bespaard.
|
 |
