Gazelle kettingblad
|
|
Mobilisering en motorisering |
Een kenmerk van de jaren vijftig en
zestig was de toenemende mobiliteit van de samenleving. In de eerste jaren na de oorlog
was er vooral vraag naar fietsen. Het fietsenpark was tijdens de oorlog tot onder de twee
miljoen gezakt. In de jaren vijftig maakte vooral de in 1948 geïntroduceerde bromfiets
een spectaculaire opgang, en vanaf de jaren zestig werd de auto het meest gewaardeerde
vervoermiddel (het personenautopark van Nederland steeg tussen 1960 en 1968 van een half
miljoen naar twee miljoen).
Desondanks maakte de export van de Nederlandse
rijwielindustrie in de jaren 60 een opmerkelijke groei door. Niet alleen Duitsland
was een belangrijk exportland, maar ook Amerika werd als markt ontdekt. De groeiende
invloed van de EEG zorgde omgekeerd ervoor dat ook buitenlandse bedrijven steeds
makkelijker de Nederlandse markt op konden komen. Maar de fietsenfabrikanten slaagden er
vooralsnog in circa driekwart van de rijwielverkoop in handen te houden.
Bij stijgende verkoopcijfers daalde gelijktijdig het aantal
fabrikanten en vakhandelaren. Het vakblad "De Nederlandsche Rijwielhandel"
schreef hierover begin jaren zestig:
|
De Nederlandse rijwielindustrie
verkeert in een prijsnadeel, omdat zij bestaat uit relatief kleine produktie-eenheden,
welke niet zijn toegerust om in grote markten te concurreren. |
Door de toenemende
schaalvergroting vond dus in de branche in de jaren zestig een grote golf van fusies en
bedrijfssluitingen plaats. In 1966 waren er nog 36 bedrijven actief die zelfgebouwde
frames afmonteerden tot fietsen en/of bromfietsen, tegenover respectievelijk 39, 42 en 45
rijwielfabrieken in 1964, 1962 en 1961. De belangrijkste concentratiebewegingen in de
jaren zestig waren:
1961 |
Phoenix neemt Fongers
over, |
|
Pon verwerft merk Burgers |
1962 |
Phoenix-Fongers neemt
Germaan over, |
|
Primarius staakt produktie |
1965 |
Simplex-Locomotief fuseert
met Juncker |
1966 |
Union gaat samenwerken met
Kaptein |
1967 |
Veeno na faillissement
opgeheven |
1968 |
Gazelle neemt
Juncker-Locomotief-Simplex over, |
|
Stokvis sluit Nederlandse
Kroon |
1969 |
Batavus neemt Magneet over |
1970 |
Batavus neemt
Phoenix-Fongers-Germaan over |
Ook aan de ontwikkeling
van de kwaliteit van fietsen tussen 1960 en 1970 is te zien hoe het met de bedrijfstak
ging. Naast de noodzaak om goedkoper te produceren was het ook definitief geen mode meer
om een zware fiets "voor het leven" te hebben. Daarmee zijn de jaren zestig ook
ongeveer de grens waarna degelijk en duurzaam gefabriceerde fietsen nauwelijks meer
gemaakt zijn.
|
Saaie '70er - vernieuwende '80er |
De technisch en ook qua uiterlijk minst
interessante fietsen die tegenwoordig nog te zien zijn dateren over het algemeen uit de
jaren zeventig. In de loop van de jaren tachtig steeg de belangstelling voor de fiets
weer. Omdat de consument nu bereid was meer aan fietsen te besteden, gingen deze vooral in
technisch opzicht weer vooruit. Het blijven echter produkten, die duidelijk niet gemaakt
zijn om meer dan een beperkt aantal jaren mee te gaan. Tegelijk met de stijging van de
kwaliteit van fietsen aan de bovenkant van de markt, daalde de kwaliteit van fietsen aan
de onderkant van de markt.
|
Wat cijfers |
Tegenwoordig zijn er nog maar een
handvol fietsfabrikanten in Nederland over. Van de grote, oude merken hebben alleen
Gazelle, Batavus, Union en Sparta het gered. Batavus is met 400.000 in Nederland
gefabriceerde eenheden per jaar inmiddels Gazelle als grootste voorbijgestreefd. Bovendien
heeft de Batavus-groep in Oktober 1999 Sparta (70.000 fietsen per jaar) overgenomen.
In de Nederlandse fietsenbranche werken ongeveer 9.000
mensen, waarvan 1.250 bij fietsfabrikanten. Er zijn een kleine 3.000 erkende
rijwielhandelaren annex fietsenmakers over (waarvan 1.000 georganiseerd in winkelformules
of landelijke retailorganisaties). In 1970 waren dat nog 6.000, in 1948 12.000.
Het aantal in Nederland verkochte fietsen ligt boven 1
miljoen per jaar. Een kleine helft daarvan komt uit de import. Geëxporteerd wordt vooral
naar Duitsland. In totaal telt Nederland 16 miljoen berijdbare fietsen.
|
Copyright by
Herbert Kuner, © 1999 ...
All rights reserved.
Last update: 06-07-2002
|